• Rola  czytelnictwa w rozwoju i kształtowaniu osobowości dziecka

      • Warunki życia współczesnej rodziny sprawiają, że coraz mniej czasu rodzice i dzieci spędzają razem przy wspólnej zabawie. Wydaje się, że w wielu rodzinach telewizor i komputer zastąpił jeden z najbardziej cennych sposobów spędzania czasu, jakim jest czytanie dzieciom książek. Czytelnictwo to ważna sfera w życiu dziecka, bowiem rozwija wrażliwość estetyczną, wpływa na rozwój intelektualny, kształtuje wyobraźnię i postawę twórczą, rozwija życie emocjonalne, ma doniosłe znaczenie w dziedzinie wychowania społecznego.   Czytanie podnosi nie tylko poziom rozwoju mowy, ale również rozwoju procesów poznawczych, myślenia i strony emocjonalnej osobowości. Dzieci są chłonnymi odbiorcami literatury i łatwo przejmują wzory zachowań od swoich literackich ulubieńców

        Książka może spełniać ważną rolę w wychowaniu dziecka.  Z punktu widzenia psychologii  czytanie książek  zaspokaja  potrzeby: estetyczne, wzorów zachowań,  utożsamiania się z bohaterem, informacji o świecie zewnętrznym, kompensacji, rozrywki, akceptacji społecznej.

          Baśnie czy opowiadania, tak chętnie czytane i słuchane przez dzieci, spełniają ważne zadania wychowawcze:

        1) rozwijają  wrażliwość estetyczną, co pozwala otworzyć się dziecku na wartości, które niesie ze sobą literatura.

        2)  wpływają na rozwój intelektualny. Baśnie czy opowiadania mogą stać się pewnego rodzaju „schematem porządkującym”, poszerzają możliwości poznania świata, doskonalą mowę (słownictwo, styl wypowiedzi, stronę gramatyczną), kształcą myślenie (procesy porównywania, analizy i syntezy, przyczyn i skutków) oraz ćwiczą pamięć i uwagę.

        3) kształtują wyobraźnię i postawę twórczą dziecka, uruchamiając możliwości kreacyjne  i interpretacyjne.

        4) rozwijają życie emocjonalne, sferę uczuć, która ulega wzbogaceniu w kontakcie z książką. Dziecko przeżywa los wybranej postaci, bardzo mocno identyfikuje się z nią, co rozwija zdolności empatyczne, a także pozwala na interioryzację wartości prezentowanych przez ulubionego bohatera.

        5) mają doniosłe znaczenie w dziedzinie wychowania społecznego, ponieważ pozwalają zrozumieć innych ludzi i zachodzące między nimi interakcje, a także sprzyjają  procesowi utożsamiania z losami bohaterów. Zaspokaja to potrzeby wzorów zachowań, poczucie więzi społecznej.

        6) nauczyciel  może posłużyć się literaturą w kształtowaniu więzi rodzinnych, ukazując odpowiednie przykłady miłości i ciepła w relacjach między rodzicami i dziećmi.      

        Literatura dla dzieci może też pełnić inne funkcje, np. ukazywać piękno ojczystego kraju, wzbudzać zainteresowanie przyrodą, wzbogacać zabawy i zajęcia mające na celu ukształtowanie pojęć związanych z nauką szkolną , kształcić podstawowe nawyki czystości (np. mycie rąk przed jedzeniem). Jakie wartości wnosi książka w świat dziecka zależy przede wszystkim od jej zawartości. Dobór tych wartości i niosących je treści zależy z kolei od wieku i zainteresowań czytelnika, a także od naszych zamierzeń wychowawczych.

        Tak więc czytelnictwo ma wiele zalet – podnosi poziom nie tylko rozwoju mowy, ale również poziom rozwoju procesów poznawczych, myślenia i strony emocjonalnej osobowości. Poza tym dzięki czytelnictwu rozwija się wrażliwość estetyczna dziecka, co pozwala mu otworzyć się na wartości, które niesie ze sobą literatura. Czytanie książek  wpływa na rozwój intelektualny, kształci myślenie, ćwiczy pamięć i uwagę. Kształtuje również wyobraźnię i postawę twórczą dziecka. A więc:

         

        CZYTAJ DZIECKU 20 MINUT DZIENNIE - CODZIENNIE!

  •  

    "Czytelnictwo jest jednym z wielu czynników, który pobudza sferę doznań estetycznych dziecka. Inspiruje jego działalność artystyczną. Jeśli proces czytelnictwa jest prawidłowo organizowany wówczas staje się on dla dziecka nie tylko elementem pobudzającym wyobraźnię ale również źródłem, z którego dziecko czerpie wiedzę i informacje o otaczającym go świecie. Lidia Wołoszynowa stwierdziła, że czytelnictwo jest podstawową drogą upowszechniania kultury i przekazywania doświadczeń oraz wiedzy ludzkości, a zaczyna oddziaływać na dziecko jako ważny czynnik rozwoju już od drugiego roku życia. Ogromną rolę odgrywają książki i czasopisma przeznaczone dla dzieci w wieku przedszkolnym jak i również we wczesnym okresie szkolnym. Książka w tym wieku wpływa na dziecko głównie poprzez ilustracje. To one motywują malucha do wyobraźni lub utożsamiania się z danym bohaterem.

    Książka w życiu dziecka jest elementarną częścią jego rozwoju duchowego. Na jej bazie mały człowiek kształtuje swoje doznania estetyczne i podejmuje działania plastyczne, muzyczne czy słowne. Kontynuując rozważania powyżej przytaczanej autorki zwrócić uwagę należy na to, że nie mniejszą rolę w rozwoju dziecka odgrywa również książka wspomagana współczesnymi massmediami. Jej atrakcyjność i łatwość odbioru niejednokrotnie przewyższa swoimi walorami książkę tradycyjną – papierową.

    We wczesnym okresie szkolnym literatura pełni funkcję zabawy. Jest etapem poprzedzającym czytanie. Dziecko czerpie z samodzielnego czytania przyjemność. Czuje się bardziej niezależne. Książka staje się często inspiracją do podejmowania przez dziecko zabaw, przyczynia się do kształtowania pojęć logicznych. Wzbogaca wiedzę o życiu ludzi i przyrodzie. Stanowi podstawę do rozwoju sprawności intelektualnej, kształtuje postawy społeczne i moralne. Czytanie książek często staje się źródłem późniejszych zainteresowań.

    Wyżej omawiany problem zainteresowań rozważała B. Mucha na bazie opinii wielu psychologów, dla których tłem spornym powyższej kwestii były czynniki dziedziczne oraz społeczno - kulturowe. Uważa się bowiem, że czynniki biogenetyczne warunkują jedynie możliwości rozwoju cech i zdolności. Natomiast indywidualny proces rozwoju każdego dziecka zależny jest od systemu wychowawczego. Im więcej uwagi poświęcimy dziecku na pokazywanie mu świata, wprowadzanie w tajniki edukacji i kultury, tym bogatszym człowiekiem stanie się on w przyszłości. Dlatego rodzice powinni świadomie organizować dzieciom czas wolny, stymulować zainteresowania, czytać książki.

    Wincenty Okoń, który uważa, że dziecko nie poddaje kontemplacji wysłuchanych utworów, ale przeżywa je emocjonalnie i na ich bazie tworzy własne treści bajek, czego wynikiem jest często nowa fikcyjna zabawa. W drugiej fazie młodszego wieku szkolnego zazwyczaj dzieci osiągają już taki stopień samodzielnego czytania, który umożliwia im dokonywania wyboru tematyki lektury. Treść czytanych książek oraz ich ilość zależą od tego w jakim stopniu dziecko opanowało sztukę czytania. Ważny jest również poziom rozwoju inspiracji oraz sposób spędzania wolnego czasu. Czytelnictwo dzieci ma wielki wpływ na rozwój mowy ustnej i mowy pisanej. Mowa pisana rozwija się od klasy pierwszej szkoły podstawowej i zostaje na tyle opanowana, że staje się środkiem wyrazu i komunikowania.

    Książka, jak zauważa Bronisława Dymara, jest najprostszą i powszechnie dostępną drogą do innej rzeczywistości. Po książkę dzieci często sięgają, aby oderwać się od codziennego dnia, a pod postaciami bohaterów mogą przeżywać ciekawe przygody. Przeżywanie przygód wraz z bohaterem książki jest pewnego rodzaju terapią. Jest zrozumieniem pewnych zachowań oraz wsparciem podczas podejmowania prób wkraczania w świat ludzi dorosłych. Dla dzieci świat dorosłych, to całkiem nowa rzeczywistość, do której trudno im się dostać. Dlatego tak często sięgają po baśnie.

    Na terapeutyczną funkcję baśni zwraca uwagę B. Bettelheim. Twierdzi, że dziecko czytając lub słuchając baśni radzi sobie z problemami własnego dojrzewania do pewnych postaw. Za ich pomocą stara się zrozumieć prawa rządzące światem dorosłych. Próbuje radzić sobie z lękiem i agresją.

    Literatura jest obrazem marzeń, celów i dążeń. Bez nich nie byłoby postępu ani rozwoju człowieka. Dlatego młody człowiek wraz z wiekiem sięga po coraz bardziej rozbudowane utwory i często na ich podstawie kreuje nową przyszłość, zgodną ze swoimi marzeniami"